Zengroep Leudal
De groep staat in de traditie van de Maha Karuna Ch'an van Ton Lathouwers en de Tao-Zen van Maarten Houtman. Ze is dus meer georienteerd op de Chinese Zentraditie dan de Japanse. Dit uit zich in een wat minder strakke discipline rondom de zitmeditatie maar een sterke verbinding met het leven van alledag.

Wekelijkse Meditatie
De Zengroep Leudal komt wekelijks op dinsdag avond bij elkaar.

Locatie:  de Vlindertuin
St. Antoniusstraat 45, 6093 GB Heythuysen

Tijd: Dinsdagavond 19.00 - 20.00 uur

Informatie: 0475-451466 (Harrie van Heugten) of Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Introductiecursus. Onder voorbehoud!!
Indien nodig is het mogelijk een korte introductiecursus te verzorgen voor mensen die (opnieuw) kennis willen maken met Zenmeditatie.

Beneden onderstaande foto meer informatie.

Door Jos Stollman als zenleraar is in de afgelopen jaren het een en ander betreffende Zen op schrift gesteld. Ter informatie en kennisgeving is een selectie aan teksten overgenomen uit de voormalige website van: Zengroep Leudal.
De Zen van het leven
Hoe dan de kern van Zen aan te duiden als woorden falen en zelfs de koans het gevaar kennen onderwerp te worden van een mentaal spelletje? De boven al aangehaalde Zenmeesters die kozen voor een onverwachte actie gaven het al aan. Zij confronteerden hun leerlingen met een situatie waarop ze niet voorbereid waren. Dat dwong een directe ervaring in het hier en nu af en daar gaat het om. Zen ontvouwt zich in het leven op dit moment, als je even losgeweekt bent uit alle conditioneringen die zich in je geest genesteld hebben in de lange jaren van opvoeding en culturele vorming.
Daar opent zich ook de enige poort tot een uitleg van wat Zen zou kunnen betekenen. Je kunt je langzaam bewust worden van al de conditioneringen waardoor je denkt zoals je denkt, waardoor je bent zoals je bent. De weg van Zen is het gestaag afpellen van deze schillen van voorgeprogrammeerde oordelen, reacties en denkbeelden. Centraal staat daarbij altijd je eigen leven: je handelen, je denken, je voelen van alledag. Alleen midden in dat mysterie, in het centrum van de cycloon, ligt jouw antwoord op de vraag: Wat is de Zen van het leven?
Oefening
Een centrale rol in de Zen wordt vervuld door de 'Oefening'. Ik verwees al naar de zitmeditatie, de 'zazen', waarin je oefent om elementen van Zen bewust te integreren in je leven. Omdat het natuurlijk alleen en uitsluitend om de 'Zen van jouw leven' gaat, kan een ander jou nooit vertellen hoe je Zen tot leven kunt laten komen in je eigen bestaan van alledag. Een ander kan je hooguit vertellen over ervaringen uit zijn of haar eigen leven. In die zin kan het zinvol zijn je oor te luister te leggen bij een leraar of kennis te nemen van boeken over dit onderwerp. Prachtig zijn daarbij de illustraties uit de rijke Zenboeddhistische traditie. De verhalen van de Zenmeesters uit het verleden zijn vaak schitterend in hun zeggingskracht buiten woorden om. In mijn eigen inleidende boek over Zen put ik voor illustratiemateriaal overigens niet uitsluitend uit oosterse bronnen maar ook uit ons eigen christelijke erfgoed, met name het mij persoonlijk zeer dierbare Thomasevangelie. De poëzie staat echter in dienst van de levende realiteit die soms taai en hard kan zijn. De weg van Zen vraagt om kracht en grote inzet! Lezen en luisteren alleen brengen je niet dichter bij Zen. Het draait uiteindelijk om wat jij er in je eigen leven van tot uitdrukking brengt. In genoemd boek vormen de uitnodigingen tot het in praktijk brengen van allerlei aspecten van Zen in het leven van alledag de belangrijkste kern.


Wat is Zen ?
Ch'an en Dhyana
Een logisch begin van een speurtocht naar wat Zen zou kunnen zijn, is de vraag naar de herkomst van het woord 'Zen'. De term is tot ons gekomen uit Japan, maar de bakermat ligt in het oude India. Het is het begrip 'Dhyana' dat via een verbastering tot 'Ch'an' in het China van het midden van het eerste millennium uiteindelijk tot 'Zen' is geworden toen de oversteek naar Japan in de 12e eeuw werd gemaakt. We komen dus voor de oorsprong in het Sanskriet terecht, bij een begrip uit de raja-yoga dat meestal vertaald wordt met 'meditatie'. Nu leidt deze herleiding van het woord 'zen' eigenlijk niet tot een echt antwoord, want wat is 'meditatie'?
Ofschoon 'meditatie' in de Zen met het hele leven te maken heeft, verwijst het ook naar een belangrijk element van Zen, namelijk de dagelijkse zitmeditatie. We noemen deze meditatieoefening 'zazen' en ze vervult een centrale rol in de Zen-beoefening. Deze centrale plaats is min of meer uit nood geboren. Het draait namelijk uiteindelijk niet om die zitmeditatie, het draait om je hele leven. Maar omdat Zen vooral te maken heeft met hoe je in het leven staat en veel minder om wat je in dat leven doet, grijp je al gauw naar een tastbare discipline, iets wat je gewoon kunt doen, als kapstok om Zen aan op te hangen. Hiermee wil ik niet beweren dat de zitmeditatie niet zinvol zou zijn, integendeel, ze is een onmisbare oefenschool voor het leven. De zazen is echter niet het ultieme doel, niet het wezen van Zen.

1.    Discipline
2.    De houding
3.    Voorbereiding
4.    De adem

Discipline
Een keuze voor de Zen-weg heeft praktische consequenties voor je dagelijkse leefritme. Je hoeft je niet uit de maatschappij terug te trekken, je hoeft geen monnik te worden, maar je ruimt wel tijd en plaats in voor de beoefening van de zitmeditatie. Ofschoon het zeker na te streven is om op den duur tweemaal per dag een half uur hiervoor in te ruimen is het raadzaam om niet te hard van stapel te lopen. Als je een discipline in je leven wil inbouwen en wortel laten schieten, is het veiliger te kiezen voor een geleidelijke opbouw. Ik heb vaker mensen gezien die zich hals over kop een streng meditatieregime oplegden, om dan na korte tijd weer af te haken en zich op iets nieuws te storten. Zen ontleent zijn kracht niet aan het nieuwe en verrassende van de oefening maar aan het volhardend aanscherpen van de aandacht over langere tijd. Begin dus rustig, wellicht is de vroege ochtend daarvoor het meest aangewezen tijdstip. Deze tijd van de dag kent een natuurlijke stilte. Oefen aanvankelijk een minuut of tien en bouw dat later geleidelijk uit naar twintig minuten of een half uur. Reserveer verder een vaste plek voor je meditatie en wijd deze plek op een zichtbare manier aan jouw Zen-oefening. Dat kan door een speciale inrichting, een meditatieve afbeelding aan de wand of een kaarsje op de grond. Zorg tenslotte voor een stevig meditatiekussen of -bankje en geef dat zijn eigen vaste plek.

De houding
Het eigenlijke zitten leer je het beste onder leiding van een zenleraar die jou persoonlijk aanwijzingen geeft, maar let in ieder geval op de volgende elementen:
De basis is een driehoek van gevouwen benen. Dit kan op het kussen waarbij de benen gevouwen worden met de linkervoet op de rechter dij en de rechtervoet op de linker dij. We noemen dit de 'volledige lotus'-zit. Bij een westerse lichaamsbouw is deze houding slechts na zeer lange training aan te leren en zij is voor een goede zazen ook niet noodzakelijk. Een stapje simpeler is de 'halve lotus'-zit. Hierbij ligt één been gevouwen op de grond met de voet dicht tegen je aangetrokken. De andere voet leg je zo hoog mogelijk op de dij van het been dat op de grond ligt. Ook deze zithouding is voor een ongeoefende nog redelijk moeilijk. Een uitstekend en veel gebruikt alternatief vormt het meditatiebankje waarbij je in geknielde houding zit met het bankje over de onderbenen geplaatst. Let hierbij op de basisdriehoek die je vormt door de knieën te spreiden.
Je kantelt je bekken enigszins naar voren zodat de onderrug een beetje hol wordt. Door de natuurlijke bolling van de bovenrug ontstaat zo de beste rechte houding. Ontspan de schouders (schud ze lekker los) en leg je handen in elkaar met de handpalmen naar boven, de linkerhand in de rechterhand, de duimen losjes tegen elkaar. Je handen vormen zo een kommetje dat je in je schoot tegen de onderbuik aanlegt. Je hoofd zet je recht op de ruggengraat door het achterhoofd iets naar achteren te bewegen en de kin een weinig in te trekken. Hierdoor wordt de kruin het hoogste punt, in het verlengde van de ruggengraat.
Geef de eerste dagen dat je zit alleen alle aandacht aan deze juiste houding zodat deze je eigen wordt.

Voorbereiding
Een eenvoudige bewuste ontspanning maakt deel uit van de voorbereiding op de zazen. Ze vormt de tweede stap in deze voorbereiding, na het aannemen van de juiste zithouding.
Je verplaatst je aandacht naar het contact tussen jouw lichaam en de grond die je draagt. Voel waar voeten en benen raken aan de grond, constateer hoe de zitbeentjes rusten op kussen of bankje. Verbind je op die plekken heel intens met de ondergrond en laat je als het ware een stukje in die ondergrond wegzakken zodat je stevig verankerd raakt in de bodem. Laat vervolgens alle onrust en spanningen uit je hele lijf afvloeien naar de aarde langs die contactpunten. We noemen dit 'gronden'. Het ontspant je lichaam op een snelle maar toch effectieve manier en doet je bovendien stevig wortelen in de aarde. Geef daarna even apart aandacht aan schouders, hals, nek en hoofd. In dit gebied zet zich vaak veel spanning vast. Schud eerst de schouders los. Laat je hoofd voorover zakken en vervolgens voorzichtig rondrollen over de linkerschouder, naar achteren en over de rechterschouder weer terug naar voren. Herhaal daarna de beweging in de tegengestelde richting. Masseer je gezicht en hoofdhuid met je handen. Laat tenslotte de losgekomen spanningen in deze gebieden uit je wegvloeien de aarde in.
In het begin vraagt deze bewuste ontspanning even tijd, je lichaam leert echter steeds sneller en effectiever op deze bewuste aandacht reageren en dan kun je dit proces in één of twee minuten doorlopen. Besef in ieder geval dat in een rustig, ontspannen lichaam de geest ook gemakkelijker tot rust komt.

De adem
Het observeren van de ademstroom is de laatste stap in de voorbereiding op de zitmeditatie. De adem is als het ware de draaggolf van de zitmeditatie en we staan er dus even aandachtig bij stil.
Als je met een antenne een boodschap uit de ether helder wil ontvangen, moet je voor twee dingen zorgen: in de eerste plaats moet je nauwkeurig afstemmen op de frequentie van de draaggolf en in de tweede plaats moet je zorgen dat je genoeg vermogen opvangt zodat het signaal voldoende sterk is.
Op vergelijkbare wijze moet je in de eerste plaats je geest afstemmen op het ritme ofwel de frequentie van de ademhaling. Dit doe je door heel simpel de ademstroom alleen maar te volgen. Dit lijkt een heel eenvoudige opdracht, maar voor sommigen, ik zie dit wel eens bij mensen die dit voor het eerst doen, is het heel moeilijk om de stroom op geen enkele wijze te beïnvloeden. Een krampachtige poging om alleen toe te kijken kan zelfs ontaarden in hyperventilatie. Je kunt de rust soms terugbrengen door na de uitademing even een pauze in te lassen voor de volgende inademing die je zich vanzelf laat voltrekken. Blijf vooral ontspannen en word gemakkelijk, als vanzelf, één met het ritme van je adem. Het kan daarbij helpen je voor te stellen dat jij niets anders dan die ademstroom bent. Het is immers een intieme expressie van het leven in jou.
De tweede stap is de versterking van het signaal. Dit doe je niet door aan de volumeknop te draaien. Je gaat dus niet dieper of langzamer ademhalen! Het signaal moet uit zichzelf sterker worden doordat jij de schotelantenne in de juiste richting zet zodat het ontvangende oppervlak zo groot mogelijk wordt. Dit doe je door de ontvangende ruimte van de adem, dit is je buik, ruim open te zetten. Dit bereik je heel eenvoudig door met je aandacht diep naar binnen te gaan, tot in je bekken. Daar vestig je je aandacht en stel je je voor dat daar een mooie lege ruimte is. Je schept die ruimte als het ware met je aandacht. Houd vervolgens je aandacht vast in die leegte in de onderbuik en je zult ervaren dat de adem uit zichzelf dieper naar binnen gaat stromen en een rustiger ritme gaat aannemen.
Vanuit deze voorbereidende oefening ga je over in een gestaag waarnemen van de adem. Het referentiepunt blijft de buik. Je observeert vanuit de buik hoe de adem naar binnen komt en hoe de adem weer wegvloeit naar buiten. Om je te helpen bij de ademstroom te blijven kun je de ademhalingen gaan tellen. Je begint met 1 op de inademing, 2 op de uitademing en zo verder tot 10. Daarna begin je weer met 1, enzovoort. Je zult jezelf erop betrappen dat je de 10 nogal eens voorbijschiet omdat je niet wakker genoeg bij de adem en het tellen was. Als je dat ontdekt, begin je weer gewoon bij 1 en veroordeel jezelf vooral niet om je onoplettendheid, je doet gewoon je best. Luister naar het verhaal van je adem en krijg daarbij oog voor de details!



Teksten

Hartsoetra
Hsin Hsin Min Zee (Dorothee Sölle)
Gelofte van de Bodhisattva Reflecties

Hartsoetra van de wijsheid voorbij alle wijsheidToen de Bodhisattva die aan alle noodkreten gehoor geeft
in de stroom van Wijsheid voorbij alle Wijsheid was gegaan,
aanschouwde Ze de vormen van bestaan, vijf in getal,
en zag de wezensgrond daarvan als leeg.
Hier, Shariputra, is vorm Leegte, Leegte vorm,
is vorm niet gescheiden van de Leegte,
Leegte niet gescheiden van de vorm,
al wat vorm uitdrukt is Leegte,
al wat Leegte is heeft vorm.
Zo is het ook met voelen en met denken, motivatie en gewaarzijn.
Oh Shariputra, hier is elke zijnsvorm Leegte,
niet voortgebracht, niet eindigend,
noch zuiver noch onzuiver,
noch volmaakt noch onvolmaakt.
Zo, Shariputra, is er in de Leegte ook geen vorm en geen gevoel,
geen denken en geen motivatie en evenmin gewaarzijn.
Zo is er in de Leegte ook geen oog of oor, geen neus of tong,
geen lichaam en geen geest, geen vorm, klank, geur of smaak,
geen aanraking en ook geen voorstelling of beeld,
geen veld van waarneming, geen geestelijk bewustzijn.
Zo is er in de Leegte geen ontwetend-zijn
en ook geen einde van onwetend-zijn,
geen ouderdom en dood,
geen einde ook van ouderdom en dood,
geen lijden, ook geen oorzaak en geen opheffing van lijden,
geen weg en ook geen inzicht,
geen bereiken en geen niet-bereiken.
Gedragen door de Wijsheid voorbij alle Wijsheid
verblijft de Bodhisattva waar geen grens bestaat.
Vrij van grenzen kent de bodhisattva ook geen angst,
maakt al het valse ongedaan
en bereikt zo het verwijlen in Nirwana.
Door in Wijsheid voorbij alle Wijsheid te verblijven
hebben al degenen die ontwaakt zijn, doorheen alle tijden,
allen die ontwaakt zijn in verleden, toekomst, heden,
de hoogste verlichting volkomen ervaren.
Weet dan dat de Wijsheid voorbij alle Wijsheid hét diepste woord is,
dat vanuit het hart opwelt,
dat opwelt uit het allerdiepste inzicht,
het volmaakte woord dat alle lijden lenigt.
Dit is het woord dat waar is,
niet meer vertekend door illusie,
het woord dat uit het hart komt en dat luidt:
gegaan, gegaan, voorbijgegaan,
en met alles samen zelfs voorbijgegaan aan het voorbijgaan.
Ontwaakt zijn !

Hsin Hsin Ming (Sosan Zenji (?-606))
De grote weg is niet moeilijk
voor wie geen voorkeuren heeft.
Wanneer liefde en haat beide afwezig zijn,
wordt alles helder en onversluierd.
Maak je echter ook maar het kleinste onderscheid,
dan wijken hemel en aarde oneindig ver uiteen.
Wil je de waarheid zien,
wees dan nergens voor of tegen.
Het vergelijken van wat je bevalt met wat je niet bevalt,
is de ziekte van de geest.
Als je de diepste betekenis van de dingen niet begrijpt,
wordt je onontbeerlijke gemoedsrust onnodig verstoord.
De weg is volmaakt als onmetelijke ruimte
waarbinnen niets ontbreekt en niets overbodig is.
Werkelijk, omdat wij steeds weer het een aanvaarden en het ander afwijzen,
zien wij de ware aard van de dingen niet.
Leef noch verstrikt in uiterlijke zaken,
noch met een innerlijk gevoel van leegte.
Wees gelijkmoedig binnen de eenheid van alle dingen
en zulke onjuiste denkbeelden verdwijnen vanzelf.
Als je probeert activiteit tot rust te brengen om tot passiviteit te komen,
zal juist je poging daartoe je met activiteit vervullen.
Zolang je of tot het een of tot het ander overhelt,
zul je nooit eenheid kennen.
Wie niet leeft volgens de enige weg
schiet tekort zowel in activiteit als in passiviteit,
zowel in gerichtzijn naar buiten als in onthechting.
Als je de realiteit van de dingen ontkent,
ontgaat je hun werkelijkheid;
als je de oppervlakkigheid van de dingen benadrukt,
ontgaat je hun ware bestaan.
Hoe meer je erover praat en denkt,
des te verder dwaal je van de waarheid af.
Houd op met praten en denken
en er is niets dat je niet zult begrijpen.
Terugkeren naar de kern betekent de diepere zin ontdekken,
maar ijdele schijn najagen betekent de bron over het hoofd zien.
Op het moment van de innerlijke verlichting
overstijg je de oppervlakkige schijn en leegte.
De ogenschijnlijke veranderingen in de wereld van oppervlakkigheden
komen ons reëel voor door onze onwetendheid.
Zoek niet naar de waarheid;
houd er alleen mee op vaststaande meningen te koesteren.
Laat de staat van dualisme achter je;
vermijd zorgvuldig alles wat daartoe leidt.
Als er zelfs maar een spoor is
van zus en zo, van goed en slecht,
raakt je diepste wezen verstrikt in verwarring.
Wees, hoewel alle dualiteiten komen van het Ene,
zelfs niet aan dit Ene gehecht.
Als je geest rustig de weg volgt,
kan niets ter wereld je nog kwetsen,
en wanneer iets niet langer kwetsend is,
verandert het van aanzicht.
Als er geen kritische gedachten opkomen,
houdt de oude geest op te bestaan.
Als gedachte-objecten verdwijnen,
verdwijnt het denkende subject,
net zoals de dingen verdwijnen wanneer de geest verdwijnt.
Dingen verdwijnen omdat er een subject oftewel geest is;
en de geest is een subject omdat er objecten zijn.
Zie de onderlinge afhankelijkheid tussen deze beide
en de fundamentele waarheid: het éénzijn van de leegte.
In deze leegte zijn beide niet van elkaar te onderscheiden
en elk bevat in zichzelf de hele wereld.
Als je geen onderscheid maakt tussen grof en fijn
raak je niet star en bevooroordeeld.
Leven volgens de grote weg
is gemakkelijk noch moeilijk.
Maar heb je een beperkte kijk,
dan ben je angstig en onzeker:
hoe meer je je haast, des te langzamer kom je vooruit.
Gehechtheid beperkt zich niet tot één gebied;
zelfs als je je hecht aan het idee van verlichting
ben je al op de verkeerde weg.
Laat de dingen eenvoudigweg zoals ze zijn
en er zal komen noch gaan meer bestaan.
Pas je aan aan de aard van de dingen
en je zult je vrij en ongestoord kunnen bewegen.
Als je gedachten aan banden zijn gelegd, is de waarheid verborgen,
want alles is dan vuil en troebel.
De neerdrukkende gewoonte alles te bekritiseren
veroorzaakt ergernis en afmatting.
Welk voordeel valt er te behalen
uit kieskeurigheden en vooroordelen?
Als je de ene weg wilt bewandelen,
keur dan zelfs de zintuig- en ideeënwereld nooit af.
Ja, deze volledig aanvaarden
staat zelfs gelijk aan ware verlichting.
De wijze streeft niets na,
maar de dwaas slaat zichzelf in de boeien.
Er is maar één dharma, er zijn er geen vele;
domme hunkeringen veroorzaken al het onderscheid.
Met een geest vol vooroordelen de Geest zoeken
is de grootste van alle fouten.
Rust en onrust komen voort uit illusie;
binnen de verlichting bestaat geen voorkeur of afkeer.
Alle tegenstellingen ontstaan uit onjuiste conclusies.
Deze zijn als denkbeeldige bloemen in de lucht:
het is dwaasheid ze te willen vastgrijpen.
Winst en verlies, goed en kwaad:
Zet zulke gedachten meteen definitief van je af.
Als het oog nooit slaapt,
lossen alle dromen vanzelf op.
Als de geest geen onderscheid maakt,
zijn de tienduizend dingen om je heen zoals ze zijn,
komen ze alle uit dezelfde kern voort.
Als je het mysterie van deze gemeenschappelijke essentie begrijpt,
ben je bevrijd uit alle verwarring.
Als je alle dingen als gelijkwaardig beschouwt,
heb je de tijdloze essentie van het zelf bereikt.
Er zijn geen vergelijkingen en analogieën meer mogelijk
als er geen oorzaken, geen onderlinge verbanden meer bestaan.
Als je beweging in stilte bestudeert
en stilte in beweging,
verdwijnen stilte en beweging allebei.
Als zulke tegenstellingen verdwijnen,
kan eenheid zelf niet bestaan.
Op deze hoogste waarheid
is geen enkele wet of beschrijving van toepassing.
Voor de alomvattende geest die in overeenstemming is met de weg
verdwijnt al het egocentrische streven.
Twijfels en aarzelingen lossen zich op
en een leven vol vertrouwen wordt mogelijk.
Met één sprong zijn wij uit onze gevangenschap bevrijd;
niets kleeft ons meer aan en er is niets waaraan wij nog vastklampen.
Alles is leeg, helder, vanzelfsprekend,
als we niet langer overal ons denkvermogen op loslaten.
Hier tellen gedachte, gevoel, kennis en verbeelding niet meer.
In deze wereld van het pure zijn
is er noch zelf noch iets anders dan zelf.
Zeg, om je regelrecht op deze werkelijkheid af te stemmen,
wanneer je twijfel voelt opkomen, eenvoudig: "Niet twee."
In dit 'niet twee' is niets afgescheiden,
niets buitengesloten.
Ongeacht waar of wanneer,
verlichting betekent dat je in deze waarheid doordringt.
En deze kan in tijd of ruimte niet groter of kleiner worden;
erbinnen duurt een enkele gedachte tienduizend jaar.
Leegte hier, leegte daar,
maar het oneindige heelal
is altijd zichtbaar om je heen.
Oneindig groot en oneindig klein;
geen verschil, want definities zijn verdwenen
en nergens zijn grenzen te zien.
Evenzo met zijn en niet-zijn.
Verspil geen tijd aan twijfels en redeneringen
die hiermee niets te maken hebben.
Eén ding, alle dingen:
houd je er niet afzijdig van, leef er middenin,
zonder kieskeurig te zijn.
Als je dit steeds blijft beseffen,
maak je je geen zorgen om onvolmaaktheid.
Leven naar dit geloof is de weg naar eenheid,
want wat niet gescheiden is, is één met de geest die zich overgeeft.
Woorden!
De weg kan niet door taal worden uitgedrukt,
want zij kent
geen gisteren
geen morgen
geen vandaag.

De Zee (Dorothee Sölle)
Als ik heel stil ben
kan ik vanuit mijn bed
de zee horen ruisen
Maar het is niet genoeg
heel stil te zijn
ik moet ook mijn gedachten
van het land terugtrekken
Het is niet genoeg
de gedachten van het
vasteland terug te trekken
ik moet ook het ademen
aan het ritme van de zee aanpassen
omdat ik bij het inademen
minder hoor
Het is niet genoeg
de adem aan het ritme van de zee aan te passen
ik moet ook handen en voeten
hun ongeduld afnemen
Het is niet genoeg
handen en voeten te kalmeren
ik moet ook de beelden over mezelf weggeven
Het is niet genoeg de beelden weg te geven
ik moet ook het moeten loslaten
Het is niet genoeg het moeten los te laten
zolang ik het ik niet verlaat
Het is niet genoeg het ik los te laten
ik leer vallen
Het is niet genoeg te vallen
maar terwijl ik val
en mij ontval
houd ik op
de zee te zoeken
omdat de zee nu
van de kust naar boven
mijn kamer binnengekomen
en overal om mij heen is
Als ik heel stil ben

REFLECTIES

de 4 Geloften van de Bodhisattva

Eerste Gelofte van de Bodhisattva
'Hoe talloos de levende wezens ook zijn,
ik beloof ze alle te bevrijden'
Een hopeloze taak,
maar, dwars tegen dat weten in,
de uitdrukking van een intentie.
Een verwoording
van het diepe inzicht
dat er geen bevrijding is
van een enkeling,
dat een enkeling eigenlijk
niet bestaat.
Een verwoording
van het diepe inzicht
dat wij, in diepste wezen,
met alles en iedereen
verbonden zijn,
fundamenteel,
als één grote uitdrukking
van het leven,
een universum dat zich
bewust wordt van zichzelf.
In die oceaan van bewustzijn
bestaat geen
ontwaken van een enkele druppel
geen bevrijding van een enkele golf
Het ontwaken
is juist het inzicht
dat mededogen
dat liefde
voor alles en iedereen
de verbindende kracht is
waarin ons leven
ten diepste wortelt.
Er is geen andere zoektocht
naar dat diepe ontwaken
dan het engagement
met de ander,
de geleefde gelofte
alles en iedereen
met inzet van hart en ziel
te willen en te zullen
bevrijden.

Tweede Gelofte van de Bodhisattva
'Hoe onpeilbaar de oorzaak van lijden ook is,
ik beloof die geheel te verwijderen'
De hele wereld getuigt
van de tweede edele waarheid
van de Boeddha:
Het leven is lijden
Ondanks duizenden geschriften,
diepzinnige pogingen tot verklaring,
tasten we volledig in het duister
bij de vraag naar het waarom.
Wie ben ik, wat kan ik?
dat ik durf beweren
deze ongekende onpeilbare oorzaak
geheel te verwijderen?
Ligt een glimp van het antwoord
misschien in de aanvaarding
van die ultieme onpeilbaarheid?
Ligt een glimp van het antwoord
misschien in de aanvaarding
van het eigen lijden
van gisteren, vandaag of morgen?
Ligt een glimp van het antwoord
misschien in het fundamentele besef
dat jouw lijden
ten diepste ook mijn lijden is?
De Hartsoetra vertrouwt ons
in zijn mysterietaal toe:
"Zo is er in de leegte geen lijden,
ook geen oorzaak en geen opheffing van lijden"
Ligt dan in de onpeilbare leegte
van de grond van ons bestaan
de verbinding met het lijden van alle wezens?
Het besef dat het leven geen voorkant kent
zonder achterkant?
Dat vreugde en verdriet onlosmakelijk
met elkaar verweven zijn?
Dat er dus geen antwoorden bestaan
op een waarom?
Ligt in diezelfde hartekreet
alle wezens te zullen bevrijden,
in dat oplossen van de
grenzen tussen jou en mij,
wellicht tegelijkertijd
het verdampen van de onpeilbaarheid
van de zin van alle lijden?

Derde Gelofte van de Bodhisattva
'Hoe talloos de poortloze poorten ook zijn,
ik beloof ze binnen te gaan'
'Staan waar geen plek is
om te gaan staan.'
De levensopdracht van Zen
zoals verwoord door Hisamatsu.
Oog in oog durven staan
met de ongenaakbaarheid
de onmogelijkheid soms
waarmee het leven ons
onontkoombaar
confronteert.
Niet vluchten
voor de uitdaging
Niet vluchten in troostend geloof,
in veilig lijkende havens
door mensen verzonnen
om de diepe confrontatie
uit de weg te gaan.
De weg van Zen
ligt niet zozeer
in een bevrijding
uit de pijn van het leven
maar veeleer
in een transformatie
van de pijn van het leven.
De uitdaging is
om als breekbare mens
midden in de
schier onbreekbare werkelijkheid
van het lijden te gaan staan,
voor die muur,
eindeloos, zonder poort,
om te ontdekken
dat jij,
midden in je tranen
midden in je verdriet
midden in je eenzaamheid
midden in je wanhoop
zomaar onverwacht
zelf de poort wordt
als je één wordt met de muur.
Daar ligt onze opdracht,
vandaag, morgen,
telkens weer opnieuw,
hoe talloos de poortloze poorten ook zijn.

Vierde Gelofte van de Bodhisattva
'Hoe oneindig het pad van ontwaken ook is,
ik ga daarvan de belichaming aan'
'Elke dag opnieuw beginnen
als was het de eerste keer'
Een van de strijdkreten van Zen.
Maar als ik steeds weer opnieuw begin
met zoeken naar de weg, de zin,
hoe kan ik ooit het einde
van de weg ook maar benaderen?
Boeken en cursussen,
inwijdingen en mantra's,
chakra's en aura's,
versleten bankjes en kussens,
ze brengen het ontwaken niet.
Het gaan van de weg
lijkt me eerder te vervreemden
van de wereld om me heen,
dan dat ik haar geheimen ontrafel
het schenkt me geen
bevrijdend perspectief.
Mijn zoektocht lijkt zo eindeloos
ontwaken is oneindig ver,
kan mijn zoeken ooit
uitmonden of overgaan in
bevrijding, in een of andere
vorm van ontwaken?
'Steeds weer opnieuw beginnen'
bevrijdt wel van de last van gisteren,
'Steeds weer opnieuw beginnen'
stelt ook geen eisen aan een resultaat.
Het brengt me terug bij vandaag
en ondermijnt
iedere verdere vraag.
Misschien ontmoeten
zoeken en ontwaken elkaar
juist in dit ene ondeelbare moment.
Als ik het pad niet meer bewandel
om verder en verder te reiken
maar me met hart en ziel overgeef
aan de weg van dit moment.
Als ik met lege geest maar
intense bezieling
de belichaming wordt
van dat oneindige pad
van ontwaken.

LITERATUUR:
       .Martine Batchelor, Zen, The house of books, Vianen/Antwerpen 2002
•    Charlotte Joko Beck, Alle dagen Zen, Karnak, Amsterdam 1992
•    Elisabeth Dinnissen, Wegen naar helende aandacht, Dabar Luyten, Heeswijk  2002
•    Maarten Houtman, Van binnenuit leven, Stichting Zen als leefwijze, Amsterdam  1995
•    Maarten Houtman, Zoals je een kopje oppakt, Stichting Zen als leefwijze,  Amsterdam 1996
•    Cheri Huber, Zijn wie je bent, Servire, Utrecht, 2003 (2e druk).
•    Lao Tse, Tao Te King, Altamira/Becht, Heemstede 2003
•    Jiddu Krishnamurti, Innerlijke eenvoud, Altamira/Becht, Heemstede 1997
•    Jiddu Krishnamurti, Totale vrijheid, Altamira/Becht, Heemstede 2000
•    Jiddu Krishnamurti, Het web van het denken, Mirananda, Wassenaar 1983
•    Hugo Enomiya Lassalle, Zen en Christelijke spiritualiteit, East-West  Publications, Den Haag 1997
•    Ton Lathouwers, Meer dan een mens kan doen, Asoka, Niewerkerk a/d IJssel  2000
•    Ton Lathouwers, Kloppen waar geen poort is, Maha Karuna, Zutphen 2004
•    Dennis Genpo Merzel, Het oog slaapt nooit, Ankh-Hermes, Deventer 1993
•    Jos Stollman, Zenmeester Jezus, Servire, Utrecht, 2003 (3e druk)
•    Jos Stollman, De Zen van het leven, Servire, Utrecht, 2003
•    Daisetz Teitaro Suzuki, Inleiding tot het Zen-Boeddhisme, Ankh-Hermes,  Deventer 2001
•    Thich Nhat Hanh, Iedere stap is vrede, Ankh-Hermes, Deventer 1994
•    Thich Nhat Hanh, Jezus en Boeddha als broeders, Asoka, Niewerkerk a/d IJssel  2001
•    Thich Nhat Hanh, Vorm is leegte, leegte is vorm, Asoka, Niewerkerk a/d IJssel  2000
•    Nico Tydeman, Zitten, de praktijk van Zen, Karnak, Amsterdam 1984
•    Nico Tydeman, Dansen in het duister, Asoka, Niewerkerk a/d IJssel 1999
•    Nico Tydeman, Het temmen van de os, Karnak, Amsterdam 1991
•    Taitetsu Unno, Twee rivieren, Asoka, Rotterdam 2001


ZEN-LINKS

Websites over Zen
•    Zen-pagina op Wikipedia
•    Startpagina Zen
•    Maha Karuna (Ton Lathouwers)
•    Tao Zen (Maarten Houtman)
•    Daily Zen
•    De Belgische Zen vereniging
•    European Zen Center Amsterdam (Taisen Deshimaru)
•    Zen Centrum Amsterdam (Nico Tydeman)
•    Zen onder de dom (Utrecht) (Ron Sinnige)
•    Kanzeon Zen Centrum Den Haag

Termen en begrippen
•    Eenvoudig Meditatie woordenboek
•    Zen Glossary
•    Uitgebreid Theravada Boeddhistisch woordenboek (Pali)